Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές μορφές της σύγχρονης φιλοσοφίας και πολιτικής σκέψης. Πρωτοπόρος του υπαρξισμού, συγγραφέας, στοχαστής και ακτιβιστής, διαμόρφωσε έναν τρόπο σκέψης που ενώνει την ατομική ευθύνη με τη συλλογική πράξη, τη φιλοσοφία με τη δράση. Αν και έζησε τον 20ό αιώνα, το έργο του Σαρτρ παραμένει εντυπωσιακά επίκαιρο, καθώς απαντά σε μερικά από τα πιο πιεστικά ερωτήματα της δικής μας εποχής. Τι σημαίνει να είμαι ελεύθερος; Ποια ευθύνη φέρω για τον κόσμο γύρω μου; Ποια είναι η θέση του ανθρώπου μέσα σε μια κοινωνία γεμάτη κρίσεις;
Η βασική αρχή της υπαρξιστικής του σκέψης είναι ότι ο άνθρωπος δεν έχει μια προκαθορισμένη ουσία. Όπως έγραψε στο περίφημο έργο του Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός, ο άνθρωπος «δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό που κάνει τον εαυτό του». Είναι, δηλαδή, ριζικά ελεύθερος, και ταυτόχρονα απόλυτα υπεύθυνος για τις επιλογές του. Αυτή η ελευθερία, όμως, δεν είναι ούτε εύκολη ούτε άνετη, είναι βάρος, καθώς συνεπάγεται την ευθύνη για κάθε μας πράξη, για κάθε απόφαση ή παράλειψη.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Σαρτρ επιτίθεται στην έννοια της «κακής πίστης», την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να αποδώσουμε τις πράξεις μας σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως η κοινωνία, η παράδοση, η εξουσία, το επάγγελμα. Αντίθετα, η αυθεντική ζωή απαιτεί από εμάς να αναγνωρίσουμε την ελευθερία μας και να την ασκήσουμε υπεύθυνα, επιλέγοντας με πλήρη συνείδηση των συνεπειών.
Όμως ο Σαρτρ δεν περιορίστηκε στη θεωρία. Υπήρξε πρότυπο διανοούμενου που αναλαμβάνει δράση, σε ιστορικά γεγονότα που 
σημάδεψαν τον 20ό αιώνα: στην Αντίσταση κατά των Ναζί, στον αντιαποικιακό αγώνα στην Αλγερία, στη διαμαρτυρία κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, και βέβαια, στην εξέγερση του Μάη του 1968. Στον Μάη, δεν κράτησε απόσταση ασφαλείας, αντίθετα, στάθηκε στο πλευρό των φοιτητών και των εργατών, επισκέφτηκε τις καταλήψεις, συνομίλησε με διαδηλωτές και υποστήριξε την επανάσταση ενάντια στην υποκρισία και την αυταρχία του συστήματος.
Για τον Σαρτρ, η πολιτική δέσμευση ήταν προέκταση της ηθικής ευθύνης. Ο διανοούμενος δεν έχει το δικαίωμα να είναι ουδέτερος, οφείλει να παίρνει θέση, ακόμα και αν αυτή είναι δύσκολη ή αντιδημοφιλής. Αυτή η στάση είναι ίσως η πιο ισχυρή κληρονομιά του στον σημερινό κόσμο.
Διότι και σήμερα, περισσότερα από 50 χρόνια μετά τον Μάη του ’68, ο κόσμος μας μαστίζεται από κρίσεις που απαιτούν ξεκάθαρες επιλογές. Ζούμε μέσα σε έναν χάρτη παγκόσμιων συγκρούσεων — πολέμοι, εθνικισμός, κλιματική καταστροφή, παραβίαση δικαιωμάτων, κοινωνικές ανισότητες, επιτήρηση, τεχνολογικός αυταρχισμός. Πολλοί αισθάνονται ανίσχυροι, κλεισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο παθητικότητας, φόβου και παραίτησης. Εδώ, η σκέψη του Σαρτρ επανακάμπτει με δύναμη, κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από το “δεν μπορώ να κάνω τίποτα”. Για τον Σαρτρ, αυτό το “τίποτα” είναι και αυτό μια επιλογή — και άρα συνυπευθυνότητα.
Η υπαρξιστική του ηθική δεν επιτρέπει καμία απόσυρση από τον κόσμο. Όσο κι αν οι συνθήκες φαίνονται εχθρικές ή χαοτικές, ο άνθρωπος πάντα έχει τη δύναμη να επιλέξει — και να πράξει. Δεν είμαστε απλοί θεατές της ιστορίας· είμαστε, έστω και σιωπηλά, συνδιαμορφωτές της.
Ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ μάς καλεί να ζήσουμε μια ζωή συνειδητή, αυθεντική και πολιτικά ενεργή. Η φιλοσοφία του δεν είναι ένας θεωρητικός στοχασμός κλεισμένος σε βιβλία, είναι κάλεσμα για συμμετοχή, αντίσταση και δημιουργία. Και ακριβώς για αυτόν τον λόγο, η φωνή του σήμερα είναι ίσως πιο αναγκαία από ποτέ, σε έναν κόσμο που μας ωθεί στην απάθεια, μας θυμίζει πως η ελευθερία δεν είναι δεδομένο — είναι πράξη.
